Τι είναι τα γεωργικά φάρμακα (φυτοφάρμακα)

 

Τα γεωργικά φάρμακα είναι χημικές ουσίες (οργανικές ή ανόργανες) που σκοπό έχουν την προστασία των καλλιεργούμενων φυτών από μύκητες, έντομα, ή ζιζάνια. Με τον τρόπο αυτό προστατεύεται η αγροτική παραγωγή ως προς τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά και συνεπώς το εισόδημα του παραγωγού.

 

 

Οχι. Τα γεωργικά φάρμακα προστατεύουν την παραγωγή από πολύ λίγες ασθένειες (μύκητες) και αυτό μόνο προληπτικά. Αυτό σημαίνει οτι πρέπει να επέμβουμε πριν εκδηλωθεί η ασθένεια αφού λάβουμε υπόψη μας το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειάς μας καθώς επίσης και τις συνθήκες που εκδηλώνεται η ασθένεια. Πχ για την αντιμετώπιση του ωιδίου στο αμπέλι το κρίσμο στάδιο είναι λίγο πριν την άνθιση έως και λίγο μετά την καρπόδεση. Αυτό δεν σημαίνει οτι δεν μπορεί να εκδηλωθεί η ασθένεια νωρίτερα ή αργότερα, αλλά στο στάδιο αυτό υπάρχουν ή οχι ενδείξεις πρέπει να παρθούν προληπτικά μέτρα για την αντιμετώπιση της ασθένειας. 

 

 

Οχι. Τα γεωργικά φάρμακα μπορούν να αντιμετωπίσουν ορισμένα μόνο εντομα και ορισμένα ζιζάνια. Ακόμη και για τα εντομα που φέρονται οτι αντιμετωπίζουν δεν τα εξοντώνουν όλα τα άτομα του πληθυσμού,  αντιμετωπίζουν ορισμένα. Ορισμένα άλλα μπορεί να λαμβάνουν το φάρμακο αλλά να μην εξοντώνονται. Το ίδιο γίνεται και για τα ζιζάνια. Επίσης τα περισσότερα γεωργικά φάρμακα εξοντώνουν ενήλικα άτομα εντόμων αφήνοντας ανέπαφα αυγά ή προνύμφες (σκουλίκια). Αυτά χρειάζονται εξειδικευμένα φυτοφάρμακα ή επαναλαμβανόμενους ψεκασμούς για την σταδιακή μείωση του πληθυσμού τους.

 

 

Οχι. Υπάρχουν πολλοί τρόποι αντιμετώπισης αλλά ο τρόπος αντιμετώπισης με τα γεωργικά φάρμακα είναι ο πλέον σταθερός, σίγουρος και ο πλέον οικονομικός. Υπάρχουν παραγωγοί που κάνουν χρήση βιολογικών μεθόδων φυτοπροστασίας όπου απαγορεύεται η χρήση φυτοφαρμάκων. Στην περίπτωση αυτή εκτός του ότι έχουμε μεγάλες απώλειες παραγωγής γίνεται και χρήση πανάκριβων φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων τα οποία είναι ασύμφορα για εφαρμογή σε μεγάλη έκταση. Αυτό που συνήθως προτείνουμε στους ερασιτέχνες παραγωγούς είναι λελογισμένη χρήση φυτοφαρμάκων μόνο στις δοσολογίες που αναγράφονται στις συσκευασίες και μόνο στα στάδια που είναι επικίνδυνη η μόλυνση των φυτών μας. Επίσης τα τελευταία χρόνια οι εταιρίες παραγωγής σπόρων επεμβαίνουν γενετικά προκειμένου να δημιουργήσουν ανθεκτικότητες σε κάποιες ασθένειες ή σε κάποιες ιώσεις ή σε κάποια έντομα. Εκεί στηρίζεται η παραγωγή μεταλλαγμένων σπόρων. 

 

 

Τα γεωργικά φάρμακα είναι χημικές ουσίες που έχουν ημερομηνία λήξης. Πρέπει το σκεύασμα να γίνεται χρήση του μέσα στην προβλεπόμενη ημερομηνία, να φυλάσσεται σε μέρος δροσερό και σκιερό, να είναι μακριά από ζωοτροφές ή ανθρώπινες τροφές. Επίσης θα πρέπει να είναι κατάλληλο για την καλλιέργεια που μας ενδιαφέρει, να μην έχει πολλές μέρες αναμονής για την συγκομιδή (αν είναι δυνατών), και να είναι σκεύασμα μεγάλων πολυεθνικών εταιριών οι οποίες παράγουν το σκεύασμα στη μορφή που θεωρούν οτι είναι πιο αποτελεσματική για την αντιμετώπιση του προβλήματος. 

 

 

 

Τα γεωργικά φάρμακα είναι πολλά γιατί υπάρχουν πολλές ασθένειες, πολλά έντομα και πολλά ζιζάνια που αντιμετωπίζουν. Επίσης υπάρχουν πολλές εταιρίες και κάθε μια έχει την δική της πρόταση αντιμετώπισης των προβλημάτων. Ένας άλλος λόγος είναι οτι υπάρχουν φάρμακα που περιέχουν την ίδια δραστική ουσία αλλά η ονομασία τους διαφέρει. Αυτό γίνεται καθαρά για εμπορικούς λόγους. Βέβαια κατά καιρούς ακούγονται και λέγονται διάφορες απόψεις για την σταθερότητα και την αποτελεσματικότητα όλων αυτών των σκευασμάτων. Για να είμαστε σιγουροι επιλέγουμε φυτοφάρμακα από πολυεθνικές εταιρείες. Μπορεί να είναι ακριβότερα από τα αντίγραφα αλλά είναι σταθερότερα. Ένας ακόμη λόγος της ύπαρξης πολλών φυτοφαρμάκων είναι οτι για την ίδια ασθένεια ή για το ίδιο έντομο ή για το ίδιο ζιζάνιο χρειάζεται η χρήση φυτοφαρμάκων με διαφορετική δραστική ουσία ώστε να αποφεύγονται οι ανθεκτικότητες. Όταν κάνουμε χρήση της ίδια δραστικής ουσίας για πολλούς ψεκασμούς εξοντώνουμε ορισμένα πχ έντομα αφήνοντας άλλα ανέπαφα. Με την χρήση φυτοφαρμάκων διαφορετικής δραστικής εξοντώνουμε περισσότερα έντομα οπότε κάνουμε αποτελεσματικότερη φυτοπροστασία.

 

 

Τα γεωργικά φάρμακα είναι χημικά τα οποία πρέπει να γίνεται σωστή και λελογισμένη χρήση. Δεν μπορούμε ούτε να υπερβάλουμε στις δοσολογίες ούτε να κάνουμε συγκομιδή πριν τη λήξη που αναγράφεται στην ετικέτα, ούτε να μην πλένουμε τα προιόντα που συγκομίζουμε, ούτε να μην παίρνουμε τις κατάλληλες προφυλάξεις κατά τους ψεκασμούς. Βεβαια παλαιότερα τα γεωργικά φάρμακα ήταν πιο επικίνδυνα και οχι φιλικά προς το περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια όμως οι εταιρίες παραγωγής φυτοφαρμάκων αντιλαμβανόμενες την ζήτηση ασφαλών και ποιοτικών προϊόντων βρίσκουν και παράγουν φυτοφάρμακα πιο ασφαλή χωρίς να χάνουν σε αποτελεσματικότητα. Περιθώρια για βελτιώσεις πάντα υπάρχουν αλλά η σωστή ενημέρωση είναι ο καλύτερος σύμμαχος στην μάχη της φυτοπροστασίας. Κακά τα ψέματα, χωρίς φυτοπροστασία και χωρίς γεωργικά φάρμακα δεν μπορούμε να έχουμε ποιοτικά αγροτικά προιόντα ούτε σημαντικά αγροτικά εισοδήματα. Τα φυτά και ειδικά τα καλλιεργούμενα είναι οργανισμοί, που όπως και ο άνθρωπος, αρρωσταίνουν και χρειάζονται το φάρμακό τους. Επειδή όμως τα φυτά δεν έχουν στομά να μιλήσουν για να πουν τι έχουν πρέπει ο γεωπόνος που είναι και ο υπεύθυνος να έχει την ΓΝΩΣΗ και την ΕΜΠΕΙΡΙΑ στη σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος. Επομένως ενημερωνόμαστε μόνο και μόνο από τους ειδικούς και ποτέ από τυχάρπαστους "γεωπόνους" του καφενείου. 

 

 

Ναι μένουν υπολείμματα. Αν τηρήθηκαν οι δοσολογίες που αναγράφονται στις συσκευασίες μένουν υπολείμματα τα οποία όμως είναι σε πάρα πολύ μικρές συγκεντρώσεις ακίνδυνα για τον ανθρώπινο οργανισμό. Γι αυτό λέμε οτι τα αγροτικά προιόντα τα πλένουμε καλά, καθαρίζουμε με το μαχαίρι την φλούδα τους ειδικά τα προιόντα που είναι ευαίσθητα και ψεκάζονται τακτικά όπως το αγγούρι, η τομάτα το μήλο και η φράουλα. Έτσι μειώνουμε κατά πολύ τον κίνδυνο να λάβουμε κάποια πολύ μικρή ποσότητα από το φυτοφάρμακο. Επίσης είναι σημαντικό η χρονική στιγμή που γίνεται ο ψεκασμός. Ποτέ δεν ψεκάζουμε αν την επόμενη μέρα πρόκειται να κόψουμε. Πάντα ψεκάζουμε στα πρώιμα στάδια της καλλιέργειας με αποτελεσματικά φυτοφάρμακα και αφήνουμε για τα τελικά στάδια τα φυτοφάρμακα με τις λιγότερες μέρες συγκομιδής. Επίσης ποτέ στα τελικά στάδια της καλλιέργειας δεν εφαρμόζουμε διασυστηματικά φυτοφάρμακα δηλαδή φυτοφάρμακα που περνούν μέσα από τους φυτικούς ιστούς και απορροφώνται από το φυτό. 

 

 

Καμία. Δεν υπάρχει σχέση αν κάποιο φυτοφάρμακο μυρίζει άσχημα με την επικινδυνότητα του. Και φυσικά αν δεν μυρίζει άσχημα δεν σημαίνει οτι είναι ακίνδυνο. Θα μπορούσαμε μάλιστα να βρούμε πολλά φυτοφάρμακα που δεν μυρίζουν σχεδόν καθόλου αλλά είναι τοξικά και για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Η επικινδυνότητα του φυτοφαρμάκου καθορίζεται από σήματα που φέρει στη συσκευασία του. Τα πολύ επικίνδυνα φυτοφάρμακα φέρουν μια κόκκινη νεκροκεφαλή και αναγράφουν από κάτω τη λέξη ΤΟΞΙΚΟ. 

 

 

Η γαλαζόπετρα είναι ένα ορυκτό προϊόν το οποίο με την κατάλληλη επεξεργασία μετατρέπεται σε ένα πολύ αξιόπιστο και παραδοσιακό φυτοπροστατευτικό προιόν. Έχει χρήσεις σε όλα τα φυτά και τα δέντρα αλλά προτιμάται κυρίως για την προστασία της ελιάς του αμπελιού των κηπευτικών κλπ. Έχει αρκετά πλεονεκτήματα όπως είναι η φτηνή πρώτη ύλη, ο βιολογικός του χαρακτήρας, η αποτελεσματικότητά του, το εύρος εφαρμογών του κλπ. Γίνεται χρήση όχι μόνο για προστασία από μύκητες αλλά δευτερογενώς και για προστασία από έντομα. Πχ στην ελιά χρησιμοποιείται και για προστασία από την φυλλόπτωση (κυκλοκόνιο) αλλά και για προστασία από το δάκο εξαιτίας του οτι το χαρακτηριστικό του χρώμα αλλάζει τον καρπό και "μπερδεύει" το ένοχλητικό αυτό έντομο. Αν θέλαμε να βρούμε κάποια αρνητικά είναι ο όξινος χαρακτήρας του που δεν επιτρέπει την απευθείας χρήση του αλλά την επεξεργασία του με ασβέστη. Επίσης καταστρέφει μεγάλο εύρος μυκήτων ωφέλιμων και μη αλλά και καταστρέφει πολλά ψεκαστικά μέσα εξαιτίας της υψηλής αλατότητάς του. Δεν συνδυάζεται εύκολα με άλλα φυτοφάρμακα και δρα μόνο εξ επαφής οπότε με τις πρώτες βροχές εξαφανίζεται. Μαζί με το θειάφι χρησιμοποιείται αποκλειστικά στην βιολογική γεωργία αλλά χρειάζεται επαναλαμβανόμενες εφαρμογές σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα οπότε υπάρχει κίνδυνος ανθεκτικότητας των μυκήτων. Προκαλεί ευαισθητοποίηση του αναπνευστικού συστήματος η πολύωρη εκθεση στην γαλαζόπετρα. Σίγουρα αποτελεί μια καλή λύση για τον ερασιτέχνη παραγωγό αλλά και ένα απαραίτητο συστατικό σε ένα πρόγραμμα φυτοπροστασίας ενός επαγγελματία παραγωγού (ελαιοκαλλιεργητή). Εντελώς ακίνδυνη όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί η γαλαζόπετρα. Γι αυτό και το υπουργείο έχει θέσει χρονικό περιθώριο αρκετά σημαντικό από τον ψεκασμό μέχρι την συγκομιδή του προϊόντος. 

 

 

 

Σε καμία περίπτωση. Βέβαια υπάρχουν πολλά φυτικά είδη που έχουν μέσα τους μηχανισμούς που αντιστέκονται σε ασθένειες ή εχθρούς όπως και ο ανθρώπινος οργανισμός που έχει αντισώματα και αντιστέκεται σε ασθένειες. Πρέπει να γίνουν όμως ακόμη αρκετές έρευνες και αρκετές μελέτες ώστε να βρούμε πως ορισμένα φυτικά είδη προσβάλλονται δυσκολότερα από κάποιες ασθένειες ή δεν προτιμόνται από κάποια έντομα. Αυτό που γίνεται είναι οτι υπάρχουν φυτοφάρμακα που στηρίζονται σε ουσίες όπου παράγουν τα φυτά για να αντιμετωπίσουν ασθένειες ή έντομα. Όμως δεν μπορεί ένας υπεύθυνος επιστήμονας να προτείνει ως επιστημονική λύση το εκχύλισμα της τσουκνίδας. Αν ήταν τόσο απλά τα πράγματα γιατί οι εταιρίες που κάνουν έρευνες και παράγουν φυτοφάρμακα δεν το εκμεταλλεύονται εμπορικά αλλά διαθέτουν κάθε χρόνο σημαντικά ποσά για έρευνα? 

 

 

Ναι. Τα γεωργικά φάρμακα εαν δεν γίνει σωστή και λογική χρήση μπορούν να αποτελέσουν ρυπαντές του περιβάλλοντος. Αν για παράδειγμα το καλαμπόκι που αποτελεί μια σημαντική ζωοτροφή, ψεκαστεί με φάρμακα υψηλής υπολειματικής δράσης μπορεί να μεταφερθεί στο κρέας ή στο γάλα και απο εκεί στον άνθρωπο. Πολλές έρευνες έχουν δείξει υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε ψάρια μέσω του υδροφόρου ορίζοντα. Γι αυτό χρειάζεται έλεγχος από πλευράς Κράτους και σωστή ενημέρωση για τις επιπτώσεις. Βέβαια δεν λέμε οτι κάθε επέμβαση με φυτοφάρμακα οδηγεί σε καταστροφή του περιβάλλοντος. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου η υπερβολή στη χρήση και στη κατανάλωση φυτοφαρμάκων αποδεικνύεται επιζήμια.