Ζωοτροφές είναι οποιαδήποτε τροφή η οποία μετά την πρόσληψή της μπορεί να πεφθεί, να αφομοιωθεί και να χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό του ζώου. Οι ζωοτροφές προκειμένου να επιτελέσουν τον ρόλο τους πρέπει να περιέχουν θρεπτικά συστατικά και να μην περιέχουν βλαπτικούς για την υγεία του ζώου παράγοντες ή αν περιέχουν να βρίσκονται σε ποσότητες που δεν θέτουν σε κίνδυνο την υγεία του ζώου, ενώ μπορούν να περιέχουν αδρανή συστατικά. Τα θρεπτικά συστατικά είναι ουσίες που μετέχουν στον μεταβολισμό του ζώου. Αυτά είναι οι πρωτεϊνες, τα λίπη οι υδατάνθρακες και τα μακροστοιχεία όπως και τα ιχνοστοιχεία και οι βιταμίνες που συμβάλουν σε μικρές ποσότητες στις λειτουργίες του ζώου.

 

 

 

Η Διαιτητική αξία της ζωοτροφής εκφράζει τον βαθμό στον οποίο η ζωοτροφή αυτή ανταποκρίνεται στην προαγωγή του φαινομένου της θρέψης χωρίς να θίγει την υγεία του ζώου. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την διαιτητική αξία είναι:

1) Η θρεπτική της αξία: Εκφράζει το ενεργειακό περιεχόμενο της ζωοτροφής. Οσο μεγαλύτερη η θρεπτική αξία της ζωοτροφής τόσο μεγαλύτερη και η συμβολή της στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκώ του ζώου. 

2) Η πεπτικότητα της οργανικής ουσίας: Αποτελεί κριτήριο της καταλληλότητας της ζωοτροφής για κάθε τύπο ζώου. Είναι συνάρτηση τόσο του τύπου πέψεως του ζώου όσο και της δομής και της υφής της ζωοτροφής.

3) Η περιεκτικότητα σε αζωτούχες ενώσεις: Αποτελεί κριτήριο ποιότητας της ζωοτροφής, επειδή τα ζώα δεν μπορούν να συνθέσουν πρωτεϊνες εαν δεν προσλάβουν αζωτούχες ενώσεις από την διατροφή τους

4) Περιεκτικότητα σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά: Όπως είναι οι ινώδεις ουσίες, το ασβέστιο Ca, ο φώσφορος P, είναι ουσίες που έχουν άλλοτε ευμενή και άλλοτε δυσμενή επίδραση στη διαιτητική αξία της ζωοτροφής ανάλογα με την περιεκτικότητά τους. Πχ: Το χόρτο των ψυχανθών (τριφύλλι, μηδική..) όταν χορηγείται σε μεγάλη ποσότητα στα ζώα έχει δυσμενή επίδραση στη σχέση ασβεστίου-φωσφόρου οπότε και στη διαιτητική αξία της ζωοτροφής.

5) Η περιεκτικότητα ειδικών παραγόντων: Πχ η παρουσία ή μη χρωστικών ουσιών που βελτιώνουν την όψη ορισμένων ζωικών παραγώγων. Έτσι η παρουσία χρωστικών στη διατροφή ορνίθων αβγοπαραγωγής βελτιώνουν την ποιότητα των αβγών.

6) Η νωπότητα, η καθαρότητα και η ελκυστικότητα: Οι φρέσκιες ζωοτροφές είναι απαλλαγμένες από την παρουσία μικροοργανισμών με αποτέλεσμα την υψηλή τους διαιτητική τους αξία.

7) Το ευστόμαχο της ζωοτροφής: Η ιδιότητα αυτή εκφράζεται με την ευνοική επίδραση της ζωοτροφής πάνω στην δραστηριότητα των αδένων του πεπτικού συστήματος και της μικροχλωρίδας και καθορίζεται κατα κύριο λόγο από την χημική σύνθεση και την υφή της ζωοτροφής.

 

 

Έχουμε τις απλές ζωοτροφές και τις σύνθετες. Οι απλές ζωοτροφές διακρίνονται στις χονδροειδείς και τις συμπυκνωμένες. Οι χονδροειδείς είναι εκείνες που έχουν μεγάλο όγκο και μικρή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά, είναι φυτικής προέλευσης όπως τα άχυρα, οι πατάτες, τα τεύτλα, υπολείμματα κηπευτικών κλπ. Δίνονται κυρίως σε μυρικαστικά ή βοοειδή και χοιρινά. Είναι απαραίτητες για την σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος του ζώου. Οι συμπυκνωμένες ζωοτροφές έχουν μικρό όγκο αλλά υψηλή θρεπτική αξία. Έχουν φυτική, ζωική ή ανόργανη προέλευση. Οι φυτικής προέλευσης ζωοτροφές είναι οι καρποί δημητριακών, τα σπέρματα σόγιας, βίκου, αραχίδας, λούπινου και κουκιών που περιέχουν υψηλά ποσοστά πρωτεινών, υπολείμματα γεωργικών βιομηχανιών όπως κτηνάλευρα, πίτυρα, πλακούντες και αλέσματα. Οι  ζωικής προέλευσης ζωοτροφές είναι το γάλα και τα υποπροϊόντα του, τα κρεατάλευρα, τα ιχθυάλευρα, καθώς και ζωικά λίπη και έλαια από ψαρια ή ζώα. Οι ανόργανης προέλευσης ζωοτροφές είναι μαρμαρόσκονη, κτηνοτροφικό φωσφορικό διασβέστιο, μαγειρικό αλάτι καθώς και ιχνοστοιχεία κυρίως θειούχα ή χλωριούχα άλατα ιχνοστοιχείων. 

Οι σύνθετες ζωοτροφές προέρχονται από ανάμιξη δύο ή περισσότερων απλών ζωοτροφών. 

 

 

Φυσικά και υπάρχει. Όλοι μας καταλαβαίνουμε οτι όσο ποιοτικά καλύτερη είναι η ζωοτροφή που χορηγείται τόσο το οικονομικό αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται είναι καλύτερο για τον παραγωγό. Αλλά δεν αρκεί μόνον η χορήγηση ποιοτικής ζωοτροφής. Υπάρχουν όρια και κρίσιμα σημεία όπου μεγιστοποιείται η απόδοση ή όπου επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατόν οικονομικό αποτέλεσμα. Γι αυτό τον λόγο εισάγεται ο όρος "εκτίμηση ζωοτροφών" ο οποίος εμπεριέχει και το οικονομικό αποτέλεσμα. Πρακτικά ο σκοπός της εκτίμησης ζωοτροφών είναι η βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας χρησιμοποίησης τους εκ μέρους του ζωικού οργανισμού, και το οικονομικό κέρδος του παραγωγού. Για να προβούμε σε εκτίμηση ζωοτροφών πρέπει αρχικά να προσδιορίσουμε τις θρεπτικές ανάγκες του ζώου, ώστε να καταρτιστεί ένα σιτηρέσιο που να τις καλύπτει. Οι ζωοτροφές όσο πιο απλές είναι τόσο μεγαλύτερη διακύμανση στην περιεκτικότητα τους σε θρεπτικά συστατικά παρουσιάζουν. Αυτό έχει να κάνει με το στάδιο συγκομιδής τους, με την ποιότητα τους, την αρτιότητα στην παραγωγή τους, την λίπανση κλπ. Οσο οι ζωοτροφές γίνονται πιο σύνθετες τόσο πιο σταθερή είναι η περιεκτικότητα τους σε θρεπτικά. Βέβαια κοστίζουν περισσότερο αλλά η θρεπτική τους αξία είναι υψηλότερη των απλών. 

 

 

 

1) Ο τύπος του ζώου. Τα μηρυκαστικά πέπτουν καλύτερα τις ινώδεις ουσίες από τα φυτοφάγα μονογαστρικά και αυτά καλύτερα από τα παμφάγα ενώ τα σαρκοφάγα ζώα παρουσιάζουν περιορισμένη ικανότητα πέψης των ινωδών ουσιών. 

2) Η ηλικία του ζώου. Στα ενήλικα άτομα η πεπτική ικανότητα περιορίζεται όσο περνά η ηλικία αλλά δεν επηρεάζεται από την φυσιολογική κατάσταση του ζώου. 

3) Εθισμός ζώων. Η χορήγηση της ίδιας τροφής για μακρό χρονικό διάστημα σε ένα ζώο αυξάνει σταδιακά έως ένα μέγιστο την πεπτικότητα της τροφής, ενώ η συχνή αλλαγή του σιτηρεσίου επηρεάζει αρνητικά την πεπτικότητα της τροφής.

4) Φαινόμενο κοπροφαγίας. Αποτελεί φυσιολογικό φαινόμενο σε μερικά ζώα (πχ κουνέλι). Συνίσταται σε επανάληψη της πέψης της τροφής με σκοπό την βελτίωση των θρεπτικών συστατικών (κυρίως πρωτεινών και υδατοδιαλυτών βιταμινών)

5)Κατάσταση εντερικού βλεννογόνου. Η πεπτικότητα της τροφής μειώνεται με την μείωση της επιφάνειας απορρόφησης. Αυτό γίνεται όταν δημιουργούνται φλεγμονές από μολύνσεις ή από παρουσία ουσιών ή ακόμη και από θρομβώσεις.

6) Σύνθεση σιτηρεσίου. Κάθε ζωοτροφή επηρεάζει την πεπτικότητα των άλλων με την οποία συνδυάζεται στο σιτηρέσιο. Πχ στα μηρυκαστικά η αύξηση της περιεκτικότητας του σιτηρεσίου σε δημητριακούς καρπούς ή έλαια, μειώνει την πεπτικότητα των ινωδών ουσιών και της πρωτείνης.

7)Ποσότητα τροφής και συχνότητα χορήγησης. Η υπερβολική χορήγηση τροφής μειώνει την πεπτικότητα λόγω αδυναμίας απορρόφησης μεγάλων ποσοτήτων από τα χορηγούμενα θρεπτικά συστατικά. Η πεπτικότητα βελτιώνεται με χορήγηση πολλών και μικρότερων γευμάτων

8) Ταχύτητα διέλευσης τροφής. Όταν ένας ορισμένος τύπος τροφής διέλθει σχετικά γρήγορα από τον πεπτικό σωλήνα, η πέψη μπορεί να μην είναι αρκετά αποτελεσματική. Η ταχυτητα διέλευσης αυξάνει με την αύξηση της περιεκτικότητας της τροφής σε λίπος και μη εύκολα αφομοιώσιμων αλάτων, από τοξικές ουσίες και μολύνσεις του πεπτικού σωλήνα. 

9) Προετοιμασία ζωοτροφών. Στα παμφάγα ζώα η άλεση και τεχνολογική επέμβαση διπλού ή τριπλού συνδυασμού πίεσης, θερμοκρασίας και υγρασίας, αυξάνουν την πεπτικότητα των θρεπτικών συστατικών. Στα μηρυκαστικά η άλεση χονδροειδών ζωοτροφών ελαττώνει την πεπτικότητα, η ξηρή όμως θέρμανση ή η χημική μετουσίωση των πρωτεινών των πρωτεινούχων ζωοτροφών βελτιώνει την πεπτικότητα των αζωτούχων ουσιών.